چاقی چیست؟ چربی ها چند نوع هستند؟

در ادامه مطلب سعی بر آن داریم که چاقی و انواع چربی را بهتر بشناسیم و با علم بیشتری نسبت به گذشته برای انتخاب دستگاه و تکنولوژی مورد نیاز برای لاغری و تناسب اندام اقدام کنیم.

چاقی چیست؟

اضافه بودن بافت چربی در هر قسمت از بدن نسبت به حالت نرمال، چاقی آن قسمت در نظر گرفته می شود. حال این بافت چربی اضافه، ممکن است همراه با اضافه وزن یا وزن نرمال باشد؛ به حالت اول چاقی عمومی و به حالت دوم چاقی موضعی گفته می شود. هنگامی که دریافت کالری به طور مداوم بیش از حد نیاز باشد، چاقی حاصل می شود. اغلب افزایش وزن خانم ها در دوره بلوغ، حاملگی، سال های بچه داری و یائسگی رخ داده که معمولا همراه با تغییر عادات زندگی از قبیل وضعیت تاهل، شغل و یا کم تحرکی می باشد.

همچنین مصرف برخی از داروهای بخصوص نیز سبب اضافه وزن و چاقی می گردد. اثرات فیزیکی چاقی شامل مواردی مثل: انواع بیماری ها و از دست دادن سلامتی، سختی حرکت در هنگام خم شدن، زانو زدن، بالا رفتن از پله و… بوده و از اثرات روانی آن می توان به کاهش اعتماد به نفس، گوشه گیری اجتماعی و… اشاره کرد.

انواع چاقی و سلول های چربی

سلول چربی “Adipocyte” که با اسامی انگلیسی “Lipocyte” و “Fat Cell” نیز شناخته می‌شود، جزء اصلی سازنده بافت چربی بوده و در ذخیره انرژی به صورت چربی تخصص دارد. سلول‌های چربی از سلول‌های بنیادی مزانشیمی (در دوران جنینی) مشتق شده‌اند. در کشت سلولی، سلول‌های چربی همچنین می‌توانند استئوبلاست، میوسیت و انواع دیگر سلول‌ها را تشکیل دهند. دو نوع سلول چربی وجود دارد که چربی سفید “WAT” و  چربی قهوه‌ای “BAT” را به وجود می‌آورند و سلول‌های چربی بژ (نوع جدیدی که اخیرا کشف شده و در بافت چربی سفید پراکنده شده‌اند) از نظر مورفولوژی و عملکرد متفاوت هستند. نوع سومی به نام چربی مغز استخوان نیز در بدن ویژگی‌های مخصوص به خود را دارد.

انواع چربی در بدن

در طول سالیان، چربی شهرت بدی میان مردم پیدا کرده است، اما باید به این نکته توجه داشت که برخی از انواع چربی بدن در مقادیر سالم، برای حفظ سلامت انسان ضروری است. بیش از یک نوع چربی در بدن انسان وجود دارد و بر خلاف باور عمومی درباره بد بودن چربی، ما برای حفظ سلامت مطلوب خود به این ماده نیاز داریم که حدود 20 تا 25 درصد از وزن بدن کل افراد سالم را تشکیل می دهد. چربی برای عملکردهای مختلف بدن نظیر تنظیم دمای بدن، ذخیره و انتقال ویتامین های محلول در چربی، کمک به باروری، ترشح هورمون ها، عایق کردن بدن و… مورد نیاز است.

علاوه بر ذخیره انرژی، بافت چربی چندین عملکرد مهم دیگر نیز در بدن انسان دارد. این موارد شامل عایق حرارتی، ایجاد ضربه‌گیر برای اندام‌ها و استخوان، نقش غدد درون‌ریز و تولید عوامل بیو اکتیو متعدد هستند. بافت چربی دارای تراکم 0.9 گرم در میلی‌لیتر است، بنابراین یک فرد با بافت چربی بالا نسبت به فردی هم وزن با بافت ماهیچه‌ای بیشتر، به راحتی روی آب شناور خواهد شد زیرا تراکم بافت عضلانی 1.06 گرم در میلی‌لیتر است. بافت چربی و یا “Adipose Tissue” نوعی بافت همبند و شل است که اغلب سلول های آن را سلول های چربی تشکیل می دهند.

به طور کلی چهار نوع چربی در بدن دیده می شود:

• چربی سفید
• چربی بژ
• چربی قهوه ای
• چربی مغز استخوان

چربی سفید:

چربی سفید یا تک حفره ای  “White Unicular Adipose Tissue” همان چربی معمولی است و چربی ذخیره شده در سلول ها به صورت قطره های بزرگ و واحد بوده و حجم عمده سیتوپلاسم به صورت باریکه ای در محیط و هسته به صورت پهن و کناری دیده می شود. از طرف دیگر چون پس از حل شدن چربی ذخیره شده در درون سلول ها، حفره واحد و بزرگی در درون سلول چربی ظاهر می گردد، این نوع چربی را تک حفره ای می نامند. سلول های چربی توسط غشای پایه ظریفی احاطه شده و در حد فاصل آن مقدار کمی بافت همبند شل، حاوی عروق و اعصاب دیده می شود.

سلول‌های چربی عمدتا در بافت چربی سفید وجود دارند. اشکال آن‌ها از کروی (جدا شده) تا بیضی یا چند وجهی (به عنوان بخشی از بافت چربی) متغیر هستند. بزرگترین قسمت سلول با یک قطره لیپیدی منفرد (یک چشمی) پر می‌شود که هسته سلول را به قسمت حاشیه سلول هل داده و صاف می‌کند. سیتوپلاسم یک غلاف نازک در اطراف قطره تشکیل می‌دهد و شامل چند میتوکندری در داخل است. قطرات چربی به طور معمول در طی آماده سازی اسلایدهای بافت‌شناسی از بین می‌روند که باعث می‌شود بافت چربی سفید به عنوان یک شبکه ظریف از ساختارهای چند ضلعی به وجود بیاید.

چربی بژ:

خوشه های سلولی چربی سفید در هوای سرد تبدیل به چربی بژ می شوند. این سلول ها به دلیل داشتن تعداد زیادی میتوکندری (یکی از اجزای سلولی که قادر به سوزاندن کالری و تولید گرما است) به رنگ بژ هستند. اما از آنجا که سلول های چربی سفید دارای تعداد بسیار کمی سلول عصبی (nerve) هستند، چگونه پیام سرد بودن هوای بیرون را دریافت می‌کنند؟

در یک مطالعه بین المللی که در مرکز پزشکی “UT Southwestern” انجام گردید، محققان دریافتند که پروتئینی به نام connexin 43(Cx43) کانال های ارتباطی سلول به سلولی را در سطح سلول های چربی بژ در حال ظهور، می‌سازند که سیگنال های دریافت شده از چند رشته ی عصبی را تقویت می کنند. این کانال ها مانند معابری عمل می‌کنند که سرعت عبور پیام را از میان شکاف های بین خوشه های سلولی سرعت می بخشد؛ همانند یک ایمیل گروهی که یک پیام را همزمان به چندین نفر ارسال می کند.

نتایج این تحقیق که اخیرا درمجله “Cell Metabolism” منتشر گردید، نشان می دهد که چربی بژ برخلاف چربی‌های شناخته شده ی سفید و قهوه‌ای، دارای تأثیر ضد دیابتی بوده و بر سوخت و ساز قند اثرگذار است.

چربی قهوه ای:

در مقابل سلول های چربی سفید، سلول‌های چربی قهوه ای به دلیل وجود چندین قطره در سیتوپلاسم مانند یک اسفنج عمل می‌کنند. گروه‌های سلول های چربی توسط سپتاهای همبند به لوبول‌ها تقسیم می شوند که حاوی مقدار قابل توجهی رگ های خونی و رشته‌های عصبی بدون میلین هستند. ماتریکس خارج سلولی بین سلول‌های جداگانه درون لوبول‌ها پراکنده است. بافت چربی قهوه ای به طور معمول در بدن نوزادان قرار دارد و تقریبا 5 درصد از توده بدنی آن‌ها را تشکیل می‌دهد. چربی زیرپوستی نوزادان بسیار کمتر از بزرگسالان است، به همین دلیل استعداد ابتلا به هیپوترمی را دارند.

چربی مغز استخوان:

سلول چربی مغز استخوان مانند سلول چربی سفید، شکل گرد دارد. ارتباط عملکرد فیزیولوژیکی بافت چربی مغز استخوان با سلامت استخوان به خوبی شناخته نشده است. اما بافت چربی مغز استخوان در کاهش تراکم استخوانی و یا چاقی، منبسط می شود. پاسخ بافت چربی مغز استخوان به ورزش تقریبا پاسخ سلول چربی سفید است. با استفاده از تصویربرداری MRI یا μCT، مشاهده شده است که ورزش اندازه سلول های چربی و همچنین حجم بافت چربی مغز استخوان را کاهش می‌دهد.

بافت چربی کجاست؟

بافت چربی در سراسر بدن یافت می‌شود، در زیر پوست (چربی زیر جلدی)، بسته‌بندی شده در اطراف اندام‌های داخلی (چربی احشایی)، بین ماهیچه‌ها، درون مغز استخوان و در بافت پستان یافت. مردان تمایل دارند چربی احشایی بیشتری (چربی در اطراف اندام‌های داخلی خود) ذخیره کنند که منجر به چاقی در شکم می‌شود. با این حال، بدن زنان چربی زیر جلدی بیشتری در باسن و ران‌ها ذخیره می‌کند. این تفاوت‌ها به دلیل اختلاف نوع و میزان ترشح هورمون های جنسی تولید شده در خانم‌ها و آقایان است.