نقش روی در بدن – Zinc

قش روی در بدن – Zinc

روی (Zinc) یک ماده معدنی ضروری است که در واکنشهای بسیاری در بدن انسان نقش داشته و کمبود آن باعث عوارض جدی می گردد. از این رو در این مقاله به نقش روی در بدن می پردازیم.

نقش روی در بدن: روی برای فعالیت بیش از صد آنزیم مختلف در بدن انسان مورد نیاز است. وجود روی برای عملکرد صحیح سیستمم ایمنی در مبارزه با باکتریها و ویروس های مهاجم به بدن، ساخت پروتئین ها و ماده ژنتیکی در سلولها (DNA)، ترمیم زخم ها و تقسیم سلولی ضروریست. روی همچنین ماده ای الزامی برای رشد و نمو جنین در زمان حاملگی، رشد و نمو کودک و رسیدن فرد به بلوغ جنسی می باشد. روی برای عملکرد صحیح سیستم بویایی و چشایی نیز مورد نیاز است.

منابع غذایی حاوی روی: صدف خوراکی (Oyster) بیشتر از هر ماده غذایی دیگر دارای روی می باشد. در سه اونس (ounce) صدف پخته شده، ۷۴ میلی گرم روی وجود دارد که تقریبا حدود پنج برابر نیاز روزانه بزرگسالان به این ماده می باشد. از دیگر منابع غنی روی می توان به ترتیب از گوشت گوساله، خرچنگ (Crab)، خرچنگ دریایی (Lobster)، گوشت خوک، مرغ و ماهی نام برد. منابع گیاهی دارای مقادیر کمتری روی می باشند. در میان منابع گیاهی، سریال غنی شده صبحانه، انواع آجیل به خصوص بادام هندی (Cashew) و بادام (Almond)، حبوبات (لوبیا و نخود فرنگی)، غلات کامل به خصوص Oatmeal و لبنیات حاوی روی هستند. باید توجه داشت که ماده روی باید هر روز در رژیم غذایی وجود داشته باشد و در غیر این صورت فرد دچار کمبود روی می گردد، زیرا بدن انسان هیچ سیستم مشخصی برای ذخیره سازی روی درون خود ندارد.

میزان روی مورد نیاز روزانه: این نیاز بر اساس سن و جنس متفاوت است. مثلا کودکان زیر شش ماه به ۲، هفت ماهه تا سه ساله به ۳، چهار تا هشت ساله به ۵ و نه تا سیزده ساله به ۸ میلی گرم روی در روز نیاز دارند. نیاز روزانه در سنین بالای چهارده سال به حدود ۱۱ میلی گرم برای پسران ومردان بالغ و حدود ۹ میلی گرم برای دختران و زنان بالغ افزایش می یابد. نیاز زنان در زمان حاملگی و شیردهی کمی بیشتر و در حدود ۱۲ تا ۱۳ میلی گرم در روز می باشد. اغلب افراد مقادیر کافی از ماده روی را در رژیم روزانه خود دریافت می نمایند و در نتیجه نیازی به دریافت قرص های مکمل ندارند. برای دریافت روی مورد نیاز روزانه تنها کافیست ترکیبی از منابع غذایی ذکرشده در بالا را به صورت روزانه مصرف نمود.

عوارض کمبود روی: کمبود روی در دوران حاملگی باعث اختلال در رشد جنین می گردد. کمبود این ماده در دوران نوزادی و کودکی باعث اختلالات رشد و در سنین بلوغ منجر به اختلالات در بلوغ جنسی (تاخیر در بلوغ جنسی در هر دو جنس و عدم نزول بیضه ها به داخل کیسه بیضه در پسرها) می گردد. سایر علائم شامل از دست دادن اشتها، اسهال، کاهش وزن، ریزش موها، اشکال در عملکرد سیستم ایمنی و بهبود زخم ها، ضایعات پوستی و چشمی و اختلال در حس بویایی و چشایی می باشند. باید توجه داشت که هیچ یک از مشکلات ذکرشده مختص کمبود روی نبوده و لذا تشخیص کمبود روی تنها باید توسط پزشکان و افراد متخصص صورت پذیرد.

گروه هایی که بیشتر در خطر کمبود روی هستند: جذب روی در افراد مبتلا به بیماری های التهابی روده مانند بیماری کرون (Crown’s Disease) یا کولیت اولسراتیو (Ulcerative Colitis) و کسانی که جراحی های دستگاه گوارش برای کاهش طول روده ها انجام داده اند، کاهش می یابد. افراد گیاهخوار نیاز به مصرف مقادیر بیشتری روی در رژیم غذایی دارند، زیرا منابع گیاهی دارای مقادیر کمی روی می باشند و وجود بعضی مواد در غذاهای گیاهی جلوی جذب کامل روی را می گیرد. کودکانی که در سنین بالای شش ماه به تغذیه با شیر مادر ادامه می دهند ولی از سایر منابع غذایی استفاده چندانی نمی کنند، ممکن است در معرض خطر کمبود روی باشند زیرا شیر مادر حاوی مقادیر کافی از عنصر روی برای سنین بالاتر از شش ماه نمی باشد. افراد معتاد به الکل در معرض خطر سوء جذب مواد غذایی و ماده روی هستند. بیماران مبتلا به کم خونی داسی شکل (Sickle Cell Anemia) نیز ممکن است نیاز به مصرف قرص های مکمل روی داشته باشند.

تاثیرات مفید روی در درمان بیماریها: تحقیقات بسیاری در مورد تاثیر روی در کنترل و درمان بیماری های مختلف انجام گردیده و یا در حال انجام است. از جمله این موارد می توان به تاثیرات مثبت روی در درمان و یا کاهش دوره اسهال حاد در کودکان اشاره کرد و به همین دلیل سازمان بهداشت جهانی (WHO) در حال حاضر درمان با مکمل های روی را برای درمان اسهال حاد در کودکان توصیه می نماید. بسیاری از کرم های پوستی حاوی ماده روی به صورت Zinc Oxide می باشند که هم خاصیت ترمیمی مناسبی برای پوست دارد و هم به بهبود زخم ها کمک می نماید. برخی پزشکان داروهای حاوی مکمل های روی را برای درمان زخم های مزمن و یا ریزش مو تجویز می کنند که تایید آن نیاز به تحقیقات بیشتر دارد. در مورد سرماخوردگی نیز احتمالا مصرف داروهای حاوی روی برای درمان سرماخوردگی مفید است، ولی باید از مصرف ترکیبات روی که به فرم ژل یا اسپری ساخته شده اند و برای مصرف در داخل بینی تجویز می شوند اجتناب کرد، زیرا ممکن است مصرف آنها باعث صدمه به حس بویایی و یا از دست دادن آن گردد.

مصرف بیش از حد روی: مصرف بیش از حد روی باعث از دست دادن اشتها، حالت تهوع  و استفراغ، اسهال، کرامپ شکمی و سردرد می گردد. مسمومیت با روی معمولا با مصرف مکمل ها اتفاق می افتد. مصرف بیش از حد روی می تواند باعث اختلال در جذب آهن و مس از دستگاه گوارش و به دنبال آن کم خونی گردد.

به طور خلاصه توصیه می گردد که روی مورد نیاز بدن به صورت ترکیبی از منابع حیوانی و گیاهی ذکرشده تامین شود و از مصرف مکمل ها اجتناب گردد. افرادی که بیشتر در خطر کمبود روی هستند، ممکن است با صلاحدید پزشک خود نیاز به مصرف مکمل های روی داشته باشند.